سلامت: ترشحات پشت حلق چگونه توليد مي‌شوند و چه مکانيسمي دارند؟
مخاط بيني و سينوس‌ها به‌طور طبيعي داراي ترشحاتي هستند که باعث تميز شدن راه‌هاي تنفسي فوقاني مي‌شوند. به عبارت ديگر مژک‌هاي موجود در اين نواحي تمام اجسام خارجي، آلودگي‌هاي هوا و مواد سمي را با ترشحات خود از روي مخاط پاک مي‌کنند. جهت حرکت اين مژک‌ها به سمت سوراخ‌هاي خلفي بيني است بنابراين ترشحات از آنجا به شکل بلع دفع مي‌شوند. حال اگر به هر علتي در حرکت مژک‌ها اختلال ايجاد شود يا ترشحات آنها کيفيت مناسب را نداشته باشد، فرد احساس خلط پشت حلق پيدا خواهد کرد. از جمله علل اين وضعيت مي‌توان به التهابات بيني، حساسيت‌ها، سينوزيت‌ها، عفونت‌ها و ساير بيماري‌هايي اشاره کرد که در کارکرد بيني اختلال ايجاد مي‌کنند. علاوه بر اينها افرادي که در مناطق خشک مثل تهران زندگي مي‌کنند نيز ممکن است به‌طور طبيعي دچار افزايش ترشحات بيني و پشت حلق شوند که اين حالت در مقابله با خشکي هواي تنفسي ايجاد مي‌شود. اگر هم اين خشکي همراه با يک عفونت مثل سرماخوردگي باشد، طبيعي است که ترشحات تشديد مي‌شوند. به‌طور کلي افزايش ترشحات پشت حلق درجات متفاوتي دارد؛ براي مثال بعضي افراد در تمام طول روز و بعضي ديگر فقط هنگام خواب دچار آن مي‌شوند. برخي ترشحات نيز الگوي فصلي دارند و فقط در فصل سرما افزايش پيدا مي‌کنند. در هر صورت براي هريک از اين موارد علل مختلفي مطرح است که عمده آنها از داخل بيني نشات مي‌گيرند.
سلامت: علت افزايش خلط از چه راه‌هايي قابل تشخيص است؟
در خيلي از موارد براي تشخيص بهتر لازم است اندوسکوپي سينوس انجام شود. در اين روش با دوربين وارد بيني و سينوس مي‌شويم و منشا ترشحات را پيدا مي‌کنيم. به اين ترتيب بيماري فرد مشخص مي‌شود و مورد درمان قرار مي‌گيرد.
سلامت:چگونه مي‌توان افزايش خلط ناشي از حساسيت تنفسي و سينوزيت را برطرف کرد؟
يکي از شايع‌ترين دلايل افزايش خلط گلو، حساسيت‌ها هستند که ممکن است در 25 تا 30 درصد از افراد اتفاق بيفتند. اين حساسيت‌ها داخل بيني خود را به شکل عطسه، آبريزش بيني و خلط ته حلق نشان مي‌دهند. براي درمان آنها نيز اگر به صورت فصلي باشند بايد فقط در فصل و اگر دائمي باشند بايد هميشه دارو مصرف شود. دومين دليل شايع افزايش خلط گلو، سينوزيت است که خود به 2 گروه حاد و مزمن تقسيم‌بندي مي‌شود. درمورد سينوزيت حاد يک دوره مصرف کوتاه‌مدت 10 تا 14 روزه آنتي‌بيوتيک در کنار شستشوي بيني و بقيه درمان‌ها به رفع خلط گلو کمک مي‌کند. اما درمان سينوزيت مزمن يک مقدار طولاني‌تر است و حداقل 3 تا 6 هفته طول مي‌کشد. از طرفي درمان آن ممکن است پاسخ 60 تا 70 درصدي داشته باشد بنابراين بعضي بيماران به جراحي آندوسکوپي سينوس نياز پيدا مي‌کنند.
سلامت: آيا انحراف بيني با افزايش خلط گلو در ارتباط است؟
انحراف بيني به خودي خود نمي‌تواند باعث افزايش ترشحات بيني و خلط شودلکه زمينه‌ساز سينوزيت است و سينوزيت باعث افزايش اين ترشحات مي‌شود بنابراين چنين تصوري که ترشحات بيني و خلط با عمل جراحي انحراف بيني رفع مي‌شود، کاملا غلط است و اين عمل به‌طور مستقيم هيچ تاثيري در بهبود ترشحات بيني نمي‌گذارد.
سلامت: چرا افرادي که دچار مشکلات معده هستند بيشتر دچار خلط گلو مي‌شوند؟
به غير از اختلالات مربوط به بيني، برخي بيماري‌هاي ديگر نيز مي‌توانند باعث افزايش خلط گلو شوند. يکي از اين موارد ريفلاکس خارج از مري و برگشت محتويات اسيدي معده به حلق و حنجره است. درواقع اين مواد اسيدي ممکن است به خلف بيني گسترش پيدا کنند و به شکل واکنشي باعث افزايش ترشحات پشت حلق شوند. اين ترشحات حجم خيلي زياد و حالت چرکي ندارند اما تا مشکل معده و ريفلاکس برطرف نشود، خلط گلو نيز کاهش نمي‌يابد.
سلامت: آيا سيگار و قليان حجم ترشحات پشت حلق را افزايش مي‌دهند؟
سيگار و قليان از 2 راه مي‌توانند باعث افزايش خلط ته حلق شوند؛ مورد اول اينکه بيماري‌هاي سينوزيت و حساسيت هر دو با مصرف دخانيات تشديد و تقريبا به درمان مقاوم مي‌شوند. از طرفي ترشحات فيزيولوژيک بيني براي بيرون راندن مواد سمي حاصل از دود سيگار و قليان افزايش مي‌يابد بنابراين مصرف‌کنندگان دخانيات به شکل تشديد‌يافته دچار خلط گلو مي‌شوند.
سلامت: مصرف کدام مواد‌غذايي و داروها باعث افزايش خلط گلو مي‌شود؟
رينيت (التهاب بيني) غير‌آلرژيک يکي ديگر از دلايل افزايش خلط ته حلق است مواجهه با مواد تحريک‌کننده مانند سموم شيميايي و آلودگي هوا يا مصرف خوراکي‌هايي مثل فلفل و ادويه‌جات از عوامل تاثيرگذار بر اين رينيت‌ها هستند. 2 گروه بزرگ از داروها نيز مي‌توانند با تشديد رينيت‌هاي غير‌آلرژيک باعث افزايش خلط گلو شوند؛ گروه اول داروهاي کاهنده فشار‌خون و گروه دوم داروهاي تاثيرگذار بر هورمون‌هاي بدن از جمله داروهاي ضد بارداري، ضد افسردگي و داروهاي اعصاب. در واقع اين داروها ممکن است بر نوروترانسميترهاي مربوط به بيني تاثير بگذارند و ترشحات حلق را افزايش دهند.
سلامت: خشکي بيني و کاهش ترشحات پشت حلق چه علتي مي‌تواند داشته باشد؟
ترشحات بيني و حلق ممکن است به چند علت کاهش پيدا کند در زمان قديم که جراحي بيني خيلي معمول نبود عفونت‌هاي داخل بيني بيشتر اتفاق مي‌افتاد. اين عفونت‌ها نيز خود باعث کاهش ترشحات بيني يا رينيت آتروفيک مي‌شدند. البته اين بيماري بيشتر در مناطقي شايع بود که سطح بهداشتي پاييني داشتند. امروزه با اينکه آمار جراحي‌هاي بيني افزايش يافته است اگر جراح از تکنيک مناسب استفاده نکند و اجزاي طبيعي داخل بيني برداشته شوند، باز هم ممکن است فرد به صورت ثانويه دچار احساس خشکي بيني و کاهش ترشحات ته حلق شود.
سلامت: آيا رنگ و طعم خلط خبر از بيماري خاصي مي‌دهد؟
خلط در حالت عادي نبايد وجود داشته باشد. در مورد حساسيت‌ها و رينيت‌هاي غير‌آلرژيک نيز ترشحات بايد شفاف و بدون بو باشند. البته رنگ خلط خيلي قابل‌افتراق نيست اما ترشحات زرد، سبز، قهوه‌اي و خاکستري رنگ و بدبو مي‌توانند نشانه وجود چرک باشند که اين حالت بيشتر درمورد سينوزيت مطرح است. گاهي اوقات افراد شکايت مي‌کنند که داخل خلطشان خون هم ديده مي‌شود. هرچند اين عامل مهم است و بايد بررسي شود اما شايع‌ترين علت آن همان سينوزيت است. البته خلط خوني اگر همراه با ترشحات خوني داخل بيني باشد به احتمال زياد بر اثر عوامل خون دماغ ايجاد شده است. ترشحات ته حلق در بعضي موارد به شکل جسم خارجي نيز احساس مي‌شوند. اين حالت بيشتر در کودکاني رخ مي‌دهد که ممکن است اجسام خارجي را داخل بيني‌شان کرده باشند.
