گرفتگی بینی و ضرورت تشخیص دقیق بیماری

در بسیاری موارد، این بیماریها با هم اشتباه گرفته میشوند و بیماران به دلیل تشخیص نادرست از درمان درست برخوردار نمیشوند که در نتیجه، نه تنها گرفتگی بینی بهبود نمییابد، بلکه حتی ممکن است در مواردی وخیمتر نیز شود. از همینرو، بهتر است نگاهی اجمالی به این بیماریها داشته باشیم. انحراف تیغه بینی همیشه نیاز به جراحی ندارد اولین و مهمترین عامل بروز گرفتگی بینی، انحراف تیغه بینی است. دو حفره بینی توسط تیغهای از هم جدا میشود که جنس آن از استخوان و غضروف است. در طول زندگی، از ابتدای تولد این تیغه در حال رشد و شکلدهی ظاهر بینی و صورت است. گاهی اوقات، تحت تاثیر عوامل مختلف مانند ایجاد فشار به بینی طی دوران جنینی یا زایمان و ضربههای ناشی از اتفاقات مختلف به بینی، تیغه دچار انحراف میشود. البته در بعضی موارد عوامل ژنتیکی نیز باعث اختالل در تکامل تیغه بینی خواهدبود. واقعیت اینکه درصد زیادی از افراد جامعه؛ حدود 50 تا 60درصد، دچار انحراف تیغه بینی هستند، پس هر انحراف بینی نیاز به تصحیح ندارد. اگر فرد دچار گرفتگی بینی باشد که با خونریزیهای مکرر بینی یا سینوزیت همراه است، امکان دارد دچار انحراف بینی باشد که عمل جراحی در این شرایط ضروری است. عمل جراحی انحراف بینی از طریق حفرههای بینی انجام میشود و معموال با استفاده از قراردادن پروتز داخل بینی طی چند روز، مشکل برطرف خواهد شد. البته گاهی انحراف تیغه بینی بسیار شدید است که نیاز به برش از روی صورت و اصالح غضروف و استخوان بینی خواهدبود. با توجه به اینکه بیشتر افراد به دلیل گرفتگی بینی به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه میکنند، جراحی انحراف بینی ممکن است بخشی از این مشکل را برطرف کند و توجه به سایر علل زمینهساز گرفتگی نیز ضروری خواهدبود. تاکید میشود انحرافهای ظاهری بینی بدون اقدام الزم برای صافشدن بینی و اصالح غضروف اصالح نمیشود. در اینجا توجه به چند نکته دیگر نیز اهمیت دارد؛ عالوه بر انحراف تیغه بینی، بعضی افراد دچار انحراف بینی نیز هستند و بینی حالت کجی دارد. جراحی انحراف تیغه بینی هرگز بهعنوان عمل زیبایی بینی مطرح نیست و ارتباطی با رفع ظاهر کج بینی ندارد. در چنین شرایطی میتوان از اقدامات زیبایی برای بینی کمک گرفت. نکته دیگر اینکه بیماران تصور میکنند با جراحی انحراف تیغه بینی، خرخر نیز برطرف شود، حال آنکه تاثیر جراحی در رفع مشکل 20درصد است. رینیت بینی و درمان با داروهای کورتیکواستروئیدها بیماری شایع دیگر »رینیت« یا »آلرژی« است. رینیت واکنش غیرعادی مخاطهای بینی نسبت به مواد محرک یا آلرژنهاست که به شکل عطسه، آبریزش بینی و احساس گرفتگی بینی بروز میکند. مصرف اسپریهای کورتیکواستروئیدها بهترین درمان رینیت محسوب میشود و جراحی هیچ جایگاهی در بهبود این مشکل ندارد. همزمانی انحراف تیغه بینی با رینیت نیز بهطور شایع اتفاق میافتد که اگر یکی از آنها درمان شود، مسلما مشکل گرفتگی بینی همچنان باقی میماند. پولیپ و پیچیدگی درمان »پولیپ« نیز دیگر عامل گرفتگی بینی است. پولیپ به نسوج اضافی گفته میشود که از رشد غیرعادی مخاطهای سینوس و بینی بهوجود میآید. در بیشتر موارد بهشکل توده شفاف در یک یا دو طرف بینی خود را نشان میدهد. سینوزیت، آسم، حساسیت به آسپیرین و ابتال به رینیتهای طوالنی و درماننشده از جمله عواملی هستند که زمینه بروز پولیپ را تشدید میکنند. در بیش از 60درصد مبتالیان به آسم، پولیپ بینی یا درجاتی از سینوسورینیت دیده میشود که درمان پولیپ به کنترل عالئم آسم نیز کمک میکند. افراد دچار پولیپ غالبا با احساس گرفتگی شدید بینی یک یا دوطرفه، سردرد و احساس سنگینی روی صورت به پزشک مراجعه میکنند که در موارد شدید بیماری ممکن است حتی بویایی نیز تحتتاثیر قرار گیرد. درمان گرفتگی بینی ناشی از پولیپ نسبت به انحراف بینی و رینیت پیچیدگی بیشتری دارد زیرا این مشکل مجموعهای از سینوزیت، اختلال متابولیسم بافتی و حساسیت است. اگر پولیپ منجر به انسداد کامل حفره بینی شود و درمانهای دارویی موثر نباشد، عمل جراحی اندوسکوپی سینوس برای برداشتن پولیپ ضروری خواهدبود. در شرایطی که پولیپ همراه با انحراف تیغه بینی باشد نیز همزمانی اندوسکوپی با جراحی تیغه بینی الزم است. در این اقدام، بدون ایجاد برش روی صورت، محل پولیپها توسط دوربینهای بسیار ریز بررسی و سپس برداشته میشود که بهبود گرفتگی بینی و کیفیت زندگی بیمار را درپی دارد. البته باید توجه داشت عدم توجه به اقدامات مراقبتی پس از جراحی پولیپ به خصوص استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدها، همچنین بی توجهی به معاینات دورهای توسط پزشک و انجام اندوسکوپی طی مراحل مختلف منجر به عود پولیپ خواهد شد اما اگر پولیپ به درستی تشخیص و درمان شود، در بیشتر موارد بهبود کامل خواهدداشت. باور غلطی وجود دارد که پولیپ همیشه عودکننده است یا در صورت عمل جراحی حتما دوباره عود خواهدکرد. این مساله درست نیست و خیلی از بیماران پس از جراحی پولیپ از بهبود بویایی، کاهش ترشحات و عدم احساس گرفتگی بینی رضایت دارند اما باز هم تاکید میشود این تغییرات تنها زمانی پایدار خواهدبود که مراقبتهای پس از جراحی جدی گرفته شود.