سینوس‌های پارانازال از بیرون قابل‌مشاهده یا قابل‌لمس نیستند، بنابراین به‌راحتی نمی‌توان از مشکلات موجود در آنها باخبر شد. افراد مبتلا به ضایعات خوش‌خیم یا بدخیم در این ناحیه معمولا با تجربه علائمی مانند گرفتگی یکطرفه بینی، خروج ترشحات و درد و تورم در صورت فکر می‌کنند که به سینوزیت مبتلا شده‌اند. به همین دلیل ماه‌های طولانی تحت‌درمان با آنتی‌بیوتیک قرار می‌گیرند، اما بهبود نمی‌یابند. پس از آن نیز به جای بررسی با اندوسکوپ سراغ آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌‌تر می‌روند و حتی از انواع تزریقی آن استفاده می‌کنند. علاوه بر این، تومورهای بینی و سینوس گاهی اوقات خود را با درگیری ریشه عصب و دندان‌درد نشان می‌دهند. در این موارد نیز بیماران اغلب به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند، اما از درمان‌های انجام‌شده نتیجه نمی‌گیرند. متاسفانه بسیاری از مبتلایان زمانی متوجه بیماری خود می‌شوند که تومور باعث انسداد سینوس یا آسیب به بافت‌های اطراف، اعصاب و… شده باشد، بنابراین آشنایی با علائم این تومورها و راه‌های تشخیص آنها از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. اگر شما نیز دچار علائم سینوزیت، گرفتگی یکطرفه بینی یا درد غیرعادی در نواحی بینی و سینوس شده‌اید، اما از درمان‌های رایج جواب نمی‌گیرید، باید حتما با روش تشخیصی اندوسکوپی تحت‌بررسی بیشتر قرار بگیرید
ومورهای بینی و سینوس معمولا در درجه اول با علائمی مثل گرفتگی بینی، خروج ترشحات، به‌خصوص ترشحات خونی، احساس گرفتگی بینی، تورم در یک ناحیه از صورت یا چشم‌ها، گونه، کام و… خود را نشان می‌دهند.
در مراحل پیشرفته‌تر نیز فرد ممکن است دچار دوبینی و بی‌حسی در ناحیه صورت و گونه شود. از عوامل زمینه‌ساز این تومورها می‌توان به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مثل آلودگی هوا، استعمال دخانیات، سابقه رادیوتراپی در ناحیه صورت و نوع شغل و تماس مداوم با چوب، پلاستیک و مواد شیمیایی اشاره کرد.
تومورهای خارجی در پوست بینی
تمامی اجزای بینی و سینوس ممکن است دچار تومور شوند. یکی از این اجزا، پوست بینی است که ایجاد تومور در آن بسیار شایع است. این تومورها معمولا به شکل یک خال یا تغییر رنگ یا تغییر سطحی پوست خود را نشان می‌دهند. خوشبختانه این تومورها قابل‌درمان هستند و به جراحی خیلی خوب جواب می‌دهند، اما اگر به‌موقع تحت‌درمان قرار نگیرند باعث بدشکلی و مشکلات ظاهری و عوارض خاص خود خواهند شد.
تومورهای داخلی بینی و سینوس
به غیر از پوست و لایه خارجی بینی، نواحی داخلی این عضو نیز می‌توانند دچار تومورهای مختلف شوند. شایع‌ترین تومور خوش‌خیم داخلی بینی، پولیپ بینی است که اغلب در زمینه سینوزیت آلرژیک ایجاد می‌شود. یکی دیگر از تومورهای شایع این ناحیه، تومور خونریزی‌دهنده «آنژیو فیبروم» است که معمولا در سنین کودکی و نوجوانی اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر یک فرد حدود 3 تا 15 سالگی دچار گرفتگی بینی یکطرفه همراه خونریزی شود باید از لحاظ وجود این تومور مورد بررسی قرار بگیرد. «اینورتد پاپیلوم» از دیگر تومورهای خوش‌خیم ناحیه بینی است که خود را با گرفتگی یکطرفه بینی و بیرون زدن یک توده قرمزرنگ از بینی نشان می‌دهد. تمامی تومورهای خوش‌خیم بینی و سینوس به درمان اولیه خیلی خوب جواب می‌دهند، اما اگر بدون درمان رها شوند، ممکن است بدخیمی و تومورهای خطرناک‌تر ایجاد کنند. انسان دارای میلیون‌ها غدد بزاقی مینور است که در سرتاسر مخاطات تنفسی داخل سینوس‌ها و بینی یافت می‌شوند. این تومورها می‌توانند خود را به شکل یک توده بزرگ‌شونده با تخریب بافت‌های اطراف داخل بینی نشان دهند.
تشخیص با کمک تصویربرداری
تشخیص تومورهای بینی و سینوس معمولا با استفاده از تصویربرداری، به‌خصوص سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی و نمونه‌برداری از بینی و سینوس انجام می‌شود. اگر این تومورها در مراحل اولیه تشخیص داده شوند با استفاده از اندوسکوپ بینی قابل‌درمان و جراحی هستند. اندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین است که از طریق بینی وارد ناحیه داخلی بینی و سینوس می‌شود. این روش نوین با کمترین میزان عوارض از جمله مشکلات ظاهری می‌تواند تومور را تحت‌کنترل درآورد. در این زمینه مطالعه‌ای نیز انجام شده که نشان می‌دهد تفاوتی از لحاظ نتیجه جراحی باز و تهاجمی با جراحی اندوسکوپیک تومورهای بینی و سینوس وجود ندارد. درواقع، روش جراحی اندوسکوپیک می‌تواند به اندازه روش جراحی باز موثر واقع شود. البته باید در نظر داشت جراحی برای درمان این تومورها به تنهایی کافی نیست و بیماران در بیشتر موارد به درمان‌های مکمل مثل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی هم نیاز پیدا می‌کنند. در صورتی که اجزا و بافت‌های کناری تومور مثل چشم، مغز و… هم درگیر شده باشند، درمان باید با همکاری متخصصان مربوط مثل متخصص چشم و مغز و اعصاب انجام شود.
اهمیت پیگیری پس از درمان
پس از درمان تومور بینی و سینوس فرد باید تحت‌نظارت دقیق قرار بگیرد. این افراد باید مراجعه پزشکی مکرر داشته باشند و در دوره‌های معین با کمک اندوسکوپی از لحاظ خطر عود بیماری مورد بررسی قرار بگیرند. به طور کلی، علت اصلی مشکلات افراد مبتلا به تومور بینی و سینوس، مراجعه دیرهنگام است، بنابراین اگر دچار گرفتگی بینی یا درد غیرعادی در نواحی بینی و سینوس شده‌اید و مرتب تحت‌عنوان پولیپ بینی یا انحراف تیغه بینی تحت‌درمان قرار می‌گیرید، اما در عین حال بی‌نتیجه می‌مانید باید حتما با کمک اندوسکوپ تحت‌بررسی متخصص گوش و حلق و بینی قرار بگیرید. به این ترتیب می‌توانید از پیشرفت بیماری و تبدیل آن به بدخیمی پیشگیری کنید.
دکتر بابک ساعدی
متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی پلاستیک صورت
ومورهای بینی و سینوس معمولا در درجه اول با علائمی مثل گرفتگی بینی، خروج ترشحات، به‌خصوص ترشحات خونی، احساس گرفتگی بینی، تورم در یک ناحیه از صورت یا چشم‌ها، گونه، کام و… خود را نشان می‌دهند.
در مراحل پیشرفته‌تر نیز فرد ممکن است دچار دوبینی و بی‌حسی در ناحیه صورت و گونه شود. از عوامل زمینه‌ساز این تومورها می‌توان به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مثل آلودگی هوا، استعمال دخانیات، سابقه رادیوتراپی در ناحیه صورت و نوع شغل و تماس مداوم با چوب، پلاستیک و مواد شیمیایی اشاره کرد.
تومورهای خارجی در پوست بینی
تمامی اجزای بینی و سینوس ممکن است دچار تومور شوند. یکی از این اجزا، پوست بینی است که ایجاد تومور در آن بسیار شایع است. این تومورها معمولا به شکل یک خال یا تغییر رنگ یا تغییر سطحی پوست خود را نشان می‌دهند. خوشبختانه این تومورها قابل‌درمان هستند و به جراحی خیلی خوب جواب می‌دهند، اما اگر به‌موقع تحت‌درمان قرار نگیرند باعث بدشکلی و مشکلات ظاهری و عوارض خاص خود خواهند شد.
تومورهای داخلی بینی و سینوس
به غیر از پوست و لایه خارجی بینی، نواحی داخلی این عضو نیز می‌توانند دچار تومورهای مختلف شوند. شایع‌ترین تومور خوش‌خیم داخلی بینی، پولیپ بینی است که اغلب در زمینه سینوزیت آلرژیک ایجاد می‌شود. یکی دیگر از تومورهای شایع این ناحیه، تومور خونریزی‌دهنده «آنژیو فیبروم» است که معمولا در سنین کودکی و نوجوانی اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر یک فرد حدود 3 تا 15 سالگی دچار گرفتگی بینی یکطرفه همراه خونریزی شود باید از لحاظ وجود این تومور مورد بررسی قرار بگیرد. «اینورتد پاپیلوم» از دیگر تومورهای خوش‌خیم ناحیه بینی است که خود را با گرفتگی یکطرفه بینی و بیرون زدن یک توده قرمزرنگ از بینی نشان می‌دهد. تمامی تومورهای خوش‌خیم بینی و سینوس به درمان اولیه خیلی خوب جواب می‌دهند، اما اگر بدون درمان رها شوند، ممکن است بدخیمی و تومورهای خطرناک‌تر ایجاد کنند. انسان دارای میلیون‌ها غدد بزاقی مینور است که در سرتاسر مخاطات تنفسی داخل سینوس‌ها و بینی یافت می‌شوند. این تومورها می‌توانند خود را به شکل یک توده بزرگ‌شونده با تخریب بافت‌های اطراف داخل بینی نشان دهند.
تشخیص با کمک تصویربرداری
تشخیص تومورهای بینی و سینوس معمولا با استفاده از تصویربرداری، به‌خصوص سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی و نمونه‌برداری از بینی و سینوس انجام می‌شود. اگر این تومورها در مراحل اولیه تشخیص داده شوند با استفاده از اندوسکوپ بینی قابل‌درمان و جراحی هستند. اندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین است که از طریق بینی وارد ناحیه داخلی بینی و سینوس می‌شود. این روش نوین با کمترین میزان عوارض از جمله مشکلات ظاهری می‌تواند تومور را تحت‌کنترل درآورد. در این زمینه مطالعه‌ای نیز انجام شده که نشان می‌دهد تفاوتی از لحاظ نتیجه جراحی باز و تهاجمی با جراحی اندوسکوپیک تومورهای بینی و سینوس وجود ندارد. درواقع، روش جراحی اندوسکوپیک می‌تواند به اندازه روش جراحی باز موثر واقع شود. البته باید در نظر داشت جراحی برای درمان این تومورها به تنهایی کافی نیست و بیماران در بیشتر موارد به درمان‌های مکمل مثل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی هم نیاز پیدا می‌کنند. در صورتی که اجزا و بافت‌های کناری تومور مثل چشم، مغز و… هم درگیر شده باشند، درمان باید با همکاری متخصصان مربوط مثل متخصص چشم و مغز و اعصاب انجام شود.
اهمیت پیگیری پس از درمان
پس از درمان تومور بینی و سینوس فرد باید تحت‌نظارت دقیق قرار بگیرد. این افراد باید مراجعه پزشکی مکرر داشته باشند و در دوره‌های معین با کمک اندوسکوپی از لحاظ خطر عود بیماری مورد بررسی قرار بگیرند. به طور کلی، علت اصلی مشکلات افراد مبتلا به تومور بینی و سینوس، مراجعه دیرهنگام است، بنابراین اگر دچار گرفتگی بینی یا درد غیرعادی در نواحی بینی و سینوس شده‌اید و مرتب تحت‌عنوان پولیپ بینی یا انحراف تیغه بینی تحت‌درمان قرار می‌گیرید، اما در عین حال بی‌نتیجه می‌مانید باید حتما با کمک اندوسکوپ تحت‌بررسی متخصص گوش و حلق و بینی قرار بگیرید. به این ترتیب می‌توانید از پیشرفت بیماری و تبدیل آن به بدخیمی پیشگیری کنید.
دکتر بابک ساعدی
متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی پلاستیک صورت
