آندوسکوپی بینی و سینوس

آندوسکوپی بینی و سینوس روشی است جهت بررسی سطح داخلی بینی و سینوس‌ها از آن استفاده می شود. این روش با هدایت آندوسکوپ از طریق حفره‌ی بینی انجام می‌شود. آندوسکوپ دستگاهی است که شامل یک لوله‌ی بلند و انعطاف پذیر است که در سر آن یک دوربین و منبع نور قرار دارد و جهت بررسی اندام‌های داخلی به منظور تشخیص و در مواردی در روش‌های جراحی به کار برده می‌شود. این روش امروز کابرد زیادی در زمان جراحی یا بررسی بیماری ها دارد. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا بیشتر در مورد آندوسکوپی بینی  و سینوس و کاربرد های آن بدانید.

جراحی آندوسکوپی بینی و سینوس

عفونت سینوسها یا سینوزیت در واقع یک التهاب سینوسی با علت عفونی می باشد  که خود را با سر درد ، فشار بر روی چشمها ، بینی ، ناحیه گونه و یا در هر یک از طرفهای سر نشان می دهد . یک بیمار عفونت سینوس ممکن است با سرفه ، تب و بوی بد دهان مراجعه کند گرفتگی بینی پشت حلقی از دیگر علائم می باشد. در مورد جراحی مجدد بینی بیشتر بدانید.

در روش آندوسکوپی بینی  و سینوس دوربین فیلمبرداری که در سر دستگاه آندوسکوپ قرار دارد تصاویر را به مانیتور میفرستد و پزشک می‌تواند تصاویر بزرگنمایی شده را مشاهده نماید. در این روش قابلیت عکسبرداری و ضبط فیلم‌های مانیتور نیز به صورت همزمان موجود می‌باشد. توسط آندوسکوپی می‌توان مسیر بینی و مسیرهای تخلیه سینوس‌ها را به خوبی مشاهده نمود، آندوسکوپ‌هایی که لنزهای زاویه دار دارند می‌تواند به بررسی منحنی‌ها و گوشه‌های حفره‌ی بینی بپردازند.

عفونت سینوسها به دو دسته بزرگ حاد (کمتر از چند هفته ) و مزمن (بیش از سه ماه ) طبقه بندی می شود .

آناتومی سینوسها

بدن انسان دارای ۴ جفت سینوس تنفسی است که دارای نقش گرم و مرطوب کردن هوای تنفسی به همراه سبک کردن وزن جمجمه می باشد . علاوه بر آن به عنوان ضربه گیر در مقابل ضربات نیز است. از دیگر وظایف سینوسها تاثیر در ایجاد کیفیت صدا می باشد. در مورد لیپوساکشن صورت بیشتر بدانید.

• سینوس فرونتال ( در جلو پیشانی )
• سینوس ماگزیلا ( در پشت فک فوقانی)
• سینوس اتموئید ( بین چشمها )
• سینوس اسفنوئید ( پشت چشمها)

سینوسها بطور عادی در مقابل عفونتها دفاع طبيعی دارند اما هر اتفاقی که در دفاع سلولی رخ دهد باعث مستعد شدن به عفونت می گردد. و در ادامه این عفونت .تخریب والتهاب بافتی و باکتریها می توانند  به مخاط چسبندگی پیدا کنند و عفونت حالت مزمن پیدا کند.

عفونت حاد سینوس عفونتی است که در اکثر موارد کمتر از  ۶ -4 هفته طول می کشد.  درمان به طور اساسی آنتی بیوتیک می باشد. و درمان مؤثر ضمن ریشه کن کردن عفونت باعث باز سازی مخاط و دفاع موضعی می شود.سینوزیت مزمن بیشتر از سه ماه طول می کشد. و علائم آن بیشر از زمان سینوزیت حاد می باشد.

علل ایجاد سینوزیت

عامل زمینه ساز سینوزیت حاد در اکثر موارد عفونت ویروسی است. اما آلودگی هوا و رینیت آلرژیک نیز ممکن است باعث سینوزیت حاد شود. همه عوامل مذکور باعث بسته شدن دهانه سینوس ناحیه OMC ( استئو مئا تال كمپلكس )می گردد. انسداد و تخريب مخاط باعث زمينه سازی كلونیزاسيون باكتری می گردد و منجر به ايجاد حالتی به اسم سينوزيت می شود. باكتريهايی كه باعث عفونت فوق می شود استرپتوكوك پنوموئيه ، هموفيلوس آنفلونزا وموراكسلا كاتا راليس می باشد . در سينوزيت مزمن علاوه بر باكتريهای فوق، بی هوازيها   و استافيلكوك ارئوس  نيز نقش دارد . نقش قارچها نيز در مطالعات جديد بسيار مورد توجه قرار گرفته است به خصوص در افراد دارای نقص ايمنی همانند ديابت ، ايدز و بد خيميها هستند.

مزایای آندوسکوپی بینی

بررسی حفره‌ی بینی در شرایط عادی توسط اسپکولوم و هد لایت که تحت عنوان رینوسکوپی قدامی نیز شناخته می‌شود، انجام می‌پذیرد، در این روش تنها بخش کوچکی از حفره‌ی بینی قابل مشاهده است اما توسط آندوسکوپ کل حفره‌ی بینی و مسیرهای تخلیه‌ی سینوس به خوبی قابل مشاهده می‌باشد.

دلیل انجام آندوسکوپی بینی و سینوس

آندوسکوپی بینی معمولاً توسط متخصص گوش و حلق و بینی توصیه و انجام می‌شود. این روش به صورت سرپایی بوده، در مطب و کلینیک قابل انجام است و احتیاجی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

بیمارانی که با مشکلاتی نظیر

• گرفتگی، درد یا احساس فشار در بینی و سینوس
• خونریزی بینی
• از دست دادن بویایی به پزشک مراجعه می‌نمایند کاندیدهای انجام آندوسکوپی می‌باشند.

پزشک با انجام آندوسکوپی به دنبال علائم هرگونه عفونت، التهاب، خونریزی، ناهنجاری‌های آناتومیک و یا بررسی وجود تومور یا هرگونه رشد سلولی غیرطبیعی می‌باشد. آندوسکوپی در روش‌های جراحی بینی و سینوس نیز به کار برده می‌شود.

علائم عفونت سينوس

علائم عفونت سينوس  بستگی به حاد و  مزمن بودن آن و سينوس گرفتار دارد:

• سينوزيت حاد

•  سينوزيت اتموئيد

درد آن معمولا در پشت چشمها احساس می شود . گرفتگی بينی و ترشح پشت حلق به همراه درد در قسمت داخلی چشم و بينی علامت ديگری می باشد سردرد و فشار ناشی از سينوزيت با سرفه و خم كردن سر به جلو بد تر می شود.

•     سينوزيت ماگزيلاری

درد آن معمولا در پشت گونه بر روی دندانهای فوقانی لمس می شود ولی ممكن است به سمت چشمها امتداد داشته باشد . بقيه علائم مشابه سينوزيت اتموئيدی است ولی تب شايعتر است .

•     سينوزيت فرونتال

محل درد در پشت پيشانی است و ساير علائم مانند بقيه سينوزيتها است .

•   سينوزيت اسفنوئيد

درد اين سينوزيت در پشت و بالای سر قابل حس است كه به پيشانی و چشمها گسترش می يابد . از عوارض آن به اختلال بينايی و دوبينی می توان اشاره  كرد

• سينوزيت مزمن
• سينوزيت اتموئيد

ترشح مزمن بينی ، احساس گرفتگی و درد كه در صبحها بدتر می شود و بويژه با استفاده از عينك  و همچنين گلو درد مزمن هم وجود دارد .

• سينوزيت ماگزيلاری

درد در پايين چشم می باشد درد آن با سرما خوردگی آنفلوانزا بدتر می شود .

• سينوزيت فرونتال

سر درد خفيف در پشت پيشانی احساس می شود سابقه تروما به سينوس فرونتال را معمولا ميتوان يافت

• سينوزيت اسفنوئيد

سر درد خفيف در پشت سر معمولا تنها علامت است .

تشخيص عفونت سينوس

اساس تشخيص  بر اساس شرح حال و معاينه است در اكثر موارد قبل از ايجاد سينوزيت سابقه عفونت تنفسی وجود دارد.

در اكثر موارد بر اساس يافته های فوق می توان تشخيص را مطرح كرد اما زمانی كه نياز به روش تشخيص ديگری باشد سی تی اسكن  انتخاب می شود . در اين روش تصوير برداری ممكن است آشكار شود كه يك يا چند سينوس درگير است . درگيری به صورت سطح مايع هوا ، انسداد كامل  و درگيری كامل سينوس و يا ضخامت مخاطی ديواره سينوس ها باشد.

ضخامت مخاطی ممكن است در بيماران غير مبتلا به سينوزيت نيز رخ دهد در نتيجه توجه به علائم همزمان ضروری است قبل از استفاده از CT SCAN  در تشخيص سينوزيت از XRAY   ساده بينی WATER  و CAD WEL   استفاده می شده است كه در حال حاضر نشان داده شده است در بيش از نيمی از موارد تشخيصی نيست.

اگر علائم بيماری باقی ماند و يا در CT بيماری مقاوم تشخيص داده شد نياز به ارجاع بيمار  به يك متخصص گوش و حلق و بينی  می بلشد .

در بررسی بيمار مبتلا به سينوزيت توسط يك متخصص گوش و حلق و بينی  علاوه بر شرح حال و معاينه دقيق استفاده از بررسی اندوسكوپيك بينی و سينوس صورت می گيرد كه ممكن است علاوه بر تاييد نشانه های سینوزيت انحراف تيغه بينی ، پوليپ ، انسداد OMC  و يا آدنوئيد قابل تاييد باشد . 

در موارد خاص تهيه كشت از سينوس گرفتار نيز صورت می گيرد و بر اساس نتايج آن می توان آنتی بيوتيك مؤثر را تجويز كرد .

چه زمانی نياز به مراجعه به پزشك جهت درمان  وجود دارد ؟

زمانی بيماران بايد به پزشك مراجعه كنند كه دچار سر درد در قسمت فوقانی  صورت می شوند كه با گرفتگی بينی ، خلط  ته حلق و بوی بد دهان همراه است . تب از علائم سينوزيت حاد نيست اما اگر در بيمار مبتلا به  سرما خوردگی در انتهای دوره بهبودی به طور ناگهانی علامت تب و سر درد اضافه شود بررسی سينوزيت ضروری است .

تورم در ناحيه پيشانی درد شديد و قرمزی چشم و يا تورم چشم از علائم ديگری است كه ممكن نشانگر عوارض سينوزيت باشد. در مورد تزریق ژل لب بیشتر بدانید.

درمان سينوزيت

هر چند كه احتمال بهبود سينوزيت بدون درمان نيز وجود دارد به علت احتمال ايجاد عوارض توصيه می شود  كليه موارد سينوزيت باكتريال  درمان شود .

برخورد عمومی در درمان سينوزيت

اساس درمان كاهش تورم ، ريشه كن سازی عفونت ، تخلیه ترشحات و باقی گذاشتن دهانه ای برای باز باقی ماندن سينوسها می باشد.

درمان سينوزيت حاد

شامل استراحت ، مصرف مايعات فراوان ، آنتی بيوتيك و اسپری های كورتيكواستروئيدی به همراه موكولیتيك(رقیق کننده ترشحات) و شستشو با آب نمك می باشد. مدت درمان حد اقل ده روز است. 

درمان سينوزيت مزمن

بر پايه كاهش عفونت و التهاب است . در نتيجه نياز به درمان حد اقل 1 تا 2 ماهه با آنتی بيوتيك و اسپری كور تيكو استروئيد دارد . بعد از طي درمانهای دارويی ميزان باقی مانده عفونت بر اساس خصوصيات CT  انجام شده ارزيابی می شود در صورت باقی ماندن عفونت تنها درمان بيمار جراحی است. در مورد پروتز چانه و گونه بیشتر بدانید.

درمان جراحی سينوزيت

اساس درمان بر مبنای باز كردن دهانه بسته شده سينوس ها ، برداشتن نسوج غير قابل برگشت و بر طرف كردن عفونت است. نتيجه عمل اجازه ورود داروها به داخل سينوسها و امكان تغيير مخاطات ملتهب به مخاطات عادی می باشد.

عمل جراحی سينوس به نام FESS  ( جراحی اندوسكوپی عملكردی سينوس ) می باشد . كه از طريق اندوسكوپ ( وسيله ای كه اجازه ديد از درون سينوسها را می دهد.) صورت می گيرد. روش جديد عمل جراحی باعث بر طرف كردن بیماری بدون برش بر روی صورت می باشد .

اقداماتی که توسط آندوسکوپی بینی و سینوس انجام می‌شود

کنترل اپیستاکسی (خونریزی بینی)

خونریزی از بینی یکی از مشکلات شایع می‌باشد. جهت درمان ابتدا آندوسکوپی بینی انجام می‌شود تا رگ‌های خونی کوچک که معمولاً موجب خونریزی شده‌اند شناسایی شوند، جهت درمان از روش سوزاندن رگ‌ها استفاده می‌شود.

دبریدمان بینی

پس از جراحی بینی از روشی تحت عنوان دبریدمان جهت تمییز کردن حفره‌های بینی استفاده می‌شود، در این روش از آندوسکوپ، ساکشن و ابزار جراحی استفاده می‌شود. دبریدمان به منظور محدود کردن بافت اسکار و بهبود عملکرد بینی پیشنهاد می‌شود. در مورد عمل زیبایی پلک بیشتر بدانید.

خارج نمودن جسم خارجی

هر جسمی که داخل حفره‌ی بینی شود و موجب انسداد و گرفتگی آن شود تحت عنوان جسم خارجی شناخته می‌شود، در مواقعی که موقعیت این جسم خارجی مشخص نباشد پزشک با استفاده از آندوسکوپ می‌تواند آن را شناسایی و خارج نماید.

اتساع سینوس‌ها با بالون

جهت انبساط دهانه‌های طبیعی سینوس از یک دستگاه بالون استفاده می‌شود که به کمک آندوسکوپ آن را هدایت می نمایند. اتساع سینوس‌ها به منظور درمان عفونت‌های مداوم سینوس یا سینوزیت مزمن پیشنهاد می‌شود.

جراحی آندوسکوپی سینوس

در سال‌های اخیر غالب جراحی‌های سینوس توسط آندوسکوپ انجام می‌شود. برخلاف سایر روش‌های درمانی و تشخیصی که پیشتر عنوان کردیم در کلینیک و مطب قابل انجام است این روش در اتاق عمل انجام می‌شود. در این روش آندوسکوپ نمای کلی از داخل بینی و سینوس‌‌ها را به جراح ارائه می‌دهد تا جراحی ایمن‌تر و دقیق‌تر انجام شود.

روش انجام آندوسکوپی بینی

این عمل معمولاً در حالتی که بیمار نشسته است انجام می‌شود. پیش از انجام مراحل آندوسکوپی ابتدا حفره‌های بینی توسط یک اسپری، بی‌حس می‌شوند تا میزان درد و ناراحتی که ممکن است در حین آندوسکوپی ایجاد شود به کمترین میزان ممکن برسد.

هر حفره‌ی بینی به صورت جداگانه بررسی می‌شود، آندوسکوپ به سمت کف بینی حرکت می‌کند (برخلاف باور عموم حرکت آن به سمت چشم یا مغز نمی‌باشد).

پس از ارزیابی بینی و مداخلات درمانی آندوسکوپ خارج می‌شود و بیمار می‌تواند به منزل باز گردد.

عوارض و خطرات جانبی آندوسکوپی بینی و سینوس

این روش بسیار ایمن و کم خطر می‌باشد. حین انجام آندوسکوپی ممکن است بیمار مقداری درد و ناراحتی حس نماید اما میزان آن به حدی نیست که مانع از ادامه‌ی عمل شود. (با استفاده از اسپری بی حس کننده بیمار تقریباُ دردری را حس نخواهد کرد)

خونریزی: ضربه به غشاء داخلی بینی می‌تواند منجر به خونریزی حین آندوسکوپی و پس از آن شود. برخی داروها مانند آسپرین و یا بیماری‌های خونی مانند هموفیلی می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهند بنابراین در صورت مصرف هرگونه دارویی یا ابتلاء به بیماری‌های خاص حتماً پیش از انجام آندوسکوپی به پزشک خود اطلاع دهید.

واکنش وازووگال: در اثر این اختلال بدن دچار واکنش هایی می‌شود که منجر به کاهش ضربان قلب و فشار خون می‌شود، احساس تهوع، سبکی سر یا بیهوشی برای مدت کوتاه از علائم این اختلال است که در مواقع نادر ممکن است ایجاد شود. این واکنش به دنبال استرس ناشی از آندوسکوپی ممکن است اتفاق بیفتد، اگر در گذشته این اتفاق برای شما افتاده است باید پیش از آندوسکوپی درباره‌ی آن به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت بروز، پزشک بتواند با آن مقابه نماید. البته درمان بسیار ساده می‌باشد و با صاف نگه داشتن سر برای چند دقیقه علائم به تدریج برطرف می‌شوند.

واکنش‌های آلرژیک به داروها و اسپری‌های بی‌حسی نیز از عوارض نادری است که ممکن است ایجاد شود. در صورت هرگونه آلرژی با دارو یا ماده‌ی خاصی به پزشک خود اطلاع دهید.

هزینه انجام آندوسکوپی بینی و سینوس

هزینه انجام آندوسکوپی بینی و سینوس بسته به نوع آندوسکوپی، تخصص پزشک، وضعیت بینی و سینوس ها و دلیل انجام آن متفاوت می باشد. لذا برای برآورد هزینه دقیق باید به جراح پلاستیک مراجعه کنید. برخی بیمه ها ممکن است هزینه انجام آندوسکوپی بینی  و سینوس تقبل کنند.

کلام آخر

آندوسکوپی بینی و سینوس روشی است جهت بررسی سطح داخلی بینی و سینوس‌ها از آن استفاده می شود. این روش با هدایت آندوسکوپ از طریق حفره‌ی بینی انجام می‌شود و یکی از موثر ترین روش ها در تشخیص و درمان است.